Theo tổ chức y tế thế giới WHO, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba thế giới. Mặc dù y học đã có nhiều nỗ lực trong việc giảm thiểu các triệu chứng cũng như tăng khả năng điều trị, nhưng tỉ lệ mắc và tử vong của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính vẫn tiếp tục gia tăng trên toàn thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng.
Đợt cấp COPD là gì?
Đợt cấp COPD có thể xảy ra với bất kì bệnh nhân mắc phổi tắc nghẽn mạn tính.
Đợt cấp COPD là tình trạng hô hấp đang từ giai đoạn ổn định chuyển sang giai đoạn xấu đột ngột ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng phổi. Khi xuất hiện đợt cấp phải thay đổi pháp đồ điều trị thông thường. Nếu không được điều trị kịp thời làm chậm trễ quá trình điều trị dẫn đến tiên lượng bệnh nặng. Thông thường đợt cấp COPD sẽ xảy ra vào mùa lạnh cũng như những thời điểm giao mùa, nhiệt độ và độ ẩm đột ngột thay đổi dễ ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.
Đọc thêm: Các triệu chứng của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Mức độ đợt cấp COPD
Phân loại mức độ nặng của đợt cấp COPD theo Anthonisen
- Đợt cấp COPD nhẹ: Xuất hiện 1 trong 3 triệu chứng khó thở, lượng đờm nhiều, đờm màu đục/vàng và các triệu chứng đi kèm khác như ho, rít, sốt không lý do. Nhịp thở và nhịp tim của bệnh nhân tăng lớn 20% so với ban đầu.
- Đợt cấp COPD trung bình: Xuất hiện 2 trong 3 triệu chứng khó thở, số lượng đờm nhiều, đờm màu đục, vàng hơn. Lúc này người bệnh được khuyên sử dụng kháng sinh.
- Đợt cấp COPD nặng: Có đầy đủ cả ba triệu chứng, lúc này bệnh nhân được khuyến nghị dùng thuốc kháng sinh.
Phân loại mức độ nặng của đợt cấp COPD theo ATS/ERS sửa đổi
| Bảng phân loại mức độ nặng của đợt cấp | ||||
| Các tiêu chuẩn | Nhẹ | Trung bình | Nặng | Rất nặng |
| Khó thở | Đi nhanh,leo cầu thang | Đi chậm trong phòng | Khi nghỉ ngơi | Khó thở dữ dội, thở ngáp |
| Lời nói | Bình thường | Từng câu | Từng từ | Không nói được |
| Tri giác | Bình thường | Có thể kích thích | Thường phải kích thích | Lẫn lộn, hôn mê |
| Nhịp thở | Bình thường | 20-25 lần/phút | 25-30 lần/phút | >30 lần/ phút, thở chậm, ngưng thở |
| Co kéo cơ hô hấp và hõm ức | Không có | Thường có | Co kéo rõ | Chuyển động bụng, ngực nghịch thường |
| Tăng lượng đờm
Đờm mủ Sốt Tím và( hoặc) phù xuất hiện hoặc nặng lên. |
Có 1 trong 4 điểm này | Có 2 trong 4 điểm này | Có 3 trong 4 điểm này | Có thể có 4 nhưng thông thường bệnh nhân không khạc nhổ được đờm |
Phân loại mức độ nặng của đợt cấp COPD theo GOLD 2017
- Đợt cấp COPD nhẹ: Người bệnh chỉ cần dùng thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn
- Đợt cấp COPD trung bình: Người bệnh điều trị với SABDs cùng thuốc kháng sinh hoặc corticosteroid đường uống.
- Đợt cấp COPD nặng: Có thể suy hô hấp cấp cần phải nhập viện hoặc đến khám cấp cứu để được can thiệp kịp thời.
Đọc thêm: Biến chứng của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Phương pháp điều trị đợt cấp
Điều trị bằng thuốc mô hình ABC
- Antibiotic: Kháng sinh
- Bronchodilators: Thuốc giãn phế quản
- Corticosteroids: Dạng thuốc chống viêm
Điều trị không bằng thuốc
Liệu pháp oxy có kiểm soát (bổ sung oxy): Oxy sẽ được sử dụng với liều thấp. Trong quá trình sử dụng bệnh nhân sẽ được theo dõi một cách kỹ lưỡng, nếu bệnh nhân có tình trạng xấu đi cần phải hỗ trợ thông khí.
Hỗ trợ thông khí cơ học:
- Thở máy không xâm nhập: Phương pháp điều trị này làm giảm tỷ lệ phải đặt nội khí quản, giảm thời gian nằm viện, giảm tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân có đợt cấp COPD nặng, bị khó thở nhiều, co kéo cơ hô hấp.
- Xâm nhập: Đặt nội khí quản và thở máy xâm nhập được sử dụng khi bệnh nhân COPD bị suy hô hấp tiến triển, trạng thái tinh thần xấu đi. Trong quá trình phục hồi chức năng hô hấp có thể cai được máy thở và trở lại mức độ chức năng trước đây.
Nguồn tham khảo: Bệnh viện Tâm Anh
